İki ciltten oluşan bu eser Osmanlı müellifleri tarafından münhasıran Sırp meselesi üzerine yazılmış yegane tarihtir. B.R. birinci cildin İhtar ve Taqrizat Yollu Beyan-ı Hal kısmında eserini üç cilde taksim ettiğini belirtmekte ise de üçüncü cilde henüz hiçbir yerde tesadüf edilememiştir. Birinci ciltte 1217-65/1802-49, ikinci ciltte ise 1265-77/1848-61 tarihleri arasında Sırbistan’da cereyan eden hadiseler anlatılmaktadır. Eserin 1288/1871-72’de yazılan Ta’rihçe-i İbretnüma isimli bir de zeyli vardır (aşağıya bk.).

Eserin kurgusu klasik Doğu edebiyatı geleneğinde sık sık görülen hayali kişilerin karşılıklı soru cevap şeklindeki konuşmaları şeklindedir. Konuşmanın kahramanları Aqil ve Naqil adlı iki kardeştir. Eserde Aqil Beg Sırpların Müslümanlara karşı tavırlarına bakıp Belgrad’da bir geleceğinin kalmadığını hissederek 1241/1825-26’da kardeşini bırakarak Qahire’ye göçer. Sırpların Müslümanları Sırbistan’dan çıkarmaları üzerine Naqil Beg de perişan bir şekilde aynı şehre hicret eder. Qahire’de bir araya gelen kardeşler birbirleriyle hasret giderdikten sonra Aqil Beg kardeşine bu halinin sebebini sorduğunda Naqil Beg kardeşinin ayrılmasından sonra Sırbistan’da vuku bulan hadiseleri anlatmaya başlar.

Eserde birinci Sırp ayaklanmasının (1219-28/1804-13) nasıl patlak verdiği ve yayıldığına dair malumat bulunmakla birlikte, detaylı bilgiler Miloš Obrenović (hük. 1230-55/1815-39; 1274-76/1858-60), Aleksander Karađorđević (hük. 1258-74/1842-58) ve Mihail Obrenović (hük. 1255-58/1839-42; 1276-83/1860-67) dönemlerine aittir. Birinci cildin sonunda 1245-54/1829-39 arasında Sırbistan’ın muhtariyetine ait dört adet ferman sureti, ikinci cildin sonunda Aleksander Karađorđević’e 1270/ 1853-54 senesinde verilen imtiyaza dair ferman sureti ve 1277/1860-61 senesinde Mihail Beg’in (Obrenović) Sırbistan’a bey nasb olunduğuna dair bir berat sureti bulunmaktadır.

B.R.’in genelde Sırpları eleştirdiği farkedilir. Stojan Novaković B.R.’nin bu uslubunu Sırbistan’ın Osmanlı idaresinden çıkmasıyla birlikte buradaki maddî imkânlarını kaybetmesine bağlar. Novaković’e göre, Sırbistan’daki Osmanlı unsurları iki ana gruptan oluşmaktaydı: Bunlardan ilki Sırplara karşı yumuşak bir siyasete sahip, ellerinde muayyen miktarda mülk tutanlar ve eski sipahiler; ikincisi ise şehirli tüccar, zanaatkar ve Sırplarla mücadele eden çoğu Boşnak kökenlilerin mensup olduğu diğer grup. Novaković B.R.’in bu ikinci grubun lideri olduğunu kaydeder.

Eserini sade ve akıcı bir dille kaleme alan B.R. Sırpça ve Türkçe atasözü ve deyimler kullanmıştır. Eserde hadiseler kronolojik bir sıra ile anlatılmakla birlikte zaman zaman konunun dışına çıkılmakta ve geriye dönüşler yapılmaktadır.

Ta’rih-i Cevdet’in kaynakları arasında yer alan eserin önemi B.R.’in hadiselerin büyük bir kısmına bizzat tanık olmasından gelir. Eser Sırp beyleri ile Belgrad muhafızları arasındaki ilişkilere dair bilgiler içerir. Rusya’nın Balkanlar üzerindeki politikasına dikkat çekmiş, Sırbistan’ın imtiyazı meselesini ele aldığı bölümlerde Rusya’nın Osmanlı devleti nezdinde Sırplar lehine girişimlerine işaret etmiştir.

Ta’rih-i Vaqa-i Hayretnüma-i Belgrad ve Sırbistan’a zeyl olarak yazılan bu bölümde Osmanlı askerinin 1283/1866-67’de Sırbistan’dan çekilme ve kalelerin Sırplara terk edilme süreçlerine ilişkin bilgiler yer almaktadır. Zeylin sonunda bulunan iki ferman suretinden ilki 1283/1866-67 senesinde Belgrad kalesinin Sırplara terki ve Mihail Beg’e muhafızlık ünvanının verilmesine, ikincisi ise I. Süleyman’ın (926-74/1520-66) askerlere ve reayaya iyi davranmasına ve hukuka riayet etmesine dair Gazi Bali Beg’e (ö. 934/1527) gönderdiği emirleri içermektedir.